انجام موفق هرکاری راه و روش خاص خود را می‌طلبد. جنگ نیز استثنایی بر این قاعده نیست. جنگ اما به یک یا چند راهبرد و روش اکتفا نمی‌کند و هر جای این طومار تودرتو زبانی و دستورالعملی برای رمزگشایی می‌طلبد. اندک‌ است شمار آنانی که بتوانند بر این راه‌های ناهموار راهوار شوند و از پس پیچ و خم‌های نادیده و پیش‌بینی نشده جنگ، سر سربلند بیرون بیاورند.

 

سال 64 که آخرین روزهایش را می‌گذراند، می‌رفت تا شاهدی بر یک طرح عملیاتی سرنوشت‌ساز باشد. آتش و گلوله، یک چهره این میدان نبرد تمام عیار بود. کمبود و تحریم و پشتیبانی یکجانبه از دشمن آن‌سوی خط نبرد، کفه داشته‌های دفاعی ترازوی نبرد را به ضررمان سبک‌تر می‌کرد. دشمن آتش می‌ریخت و انتظار از پدافندی‌ها پشتیبانی نیرو در رویارویی با این حمله‌ها بود. محدودیت اما امان بریده بود و کفه مسئولیت، هر لحظه سنگین‌تر می‌شد.

دشمن امان نمی‌داد و مترصد بود برای فرصت. سرگرد منصور ستاری و هم‌سنگران پدافندی‌ این را به تجربه دریافته بودند. منصور با تجربیات قبلی که داشت می‌دانست که دشمن حجم ناکامی‌هایش را با حمله به مناطق مهم اقتصادی و راهبردی جبران می‌کند.

جنگ درخلیج فارس، حمله به نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری، جزیره خارک و جنگ شهرها راهبرد دشمن برای رهایی از آوار ناکامی‌هایش بود و تلاش پدافند هوایی حفاظت و مصون نگاه داشتن کشور از این دست حملات. مأموریت پشتیبانی هوایی برای نیروهای «تکور» و دفاع هوایی از آسمان صحنه نبرد مأموریتی بود که در همین راستا به نیروی هوایی ابلاغ شد.

 

نوری در آسمان با پیاده‌سازی جنگ ناهمتراز

 

ثانیه‌ها بی امان می‌رفت تا یک نبرد تمام عیار رقم بخورد. قرارگاه رعد پدافند هوایی هم در این عملیات نقشی راهبردی ایفا می‌کرد. بر همین اساس «عملیات شفق» با تلاش قرارگاه رزمی ویژه هوایی«رعد» شکل گرفت. این در حالی بود که تا پیش از عملیات والفجر 8، امکان بهره‌مندی از تجهیزات پدافندی ضد موشکی در همه نقاط وجود نداشت. سایت‌های عظیم و سنگین هاوک قابل جابجایی نبود و این موضوع دست دشمن بعثی را برای حمله‌های بی پروا به نقاط حساس کشور باز می‌گذاشت.

 

منصور شبانه‌روزش را با اندیشه پیروز شدن بر این چالش سرنوشت‌ساز می‌گذراند. باید طرحی نو در می‌افتاد و بار دیگر حضور پرقدرت ایران با صیانت از مراکز مهم و حساسش احیا می‌شد. در جلسه‌های متعدد فرماندهان و تصمیم‌گیران کشور با حضور ستاری در جریان بود و طرح جنگ ناهمتراز در همین نشست‌ها مطرح شد.

طرح «جنگ ناهمتراز » دست پدافند هوایی را در  بهره‌برداری از سامانه موشکی و راداری هاگ و دیگر جنگ‌افزارهای پدافندی باز می‌کرد و این امکان به وجود می‌آمد با پیاده‌سازی این طرح، پوشش کل آسمان کشور با امکانات موجود فراهم شود.

پیگیری‌ها و ایده‌های خلاقانه افسر جوان و انگیزه‌مندی به نام منصور ستاری در تحقق این تحول به کار آمد و مؤثر افتاد. منصور ستاری طرح سبک‌سازی سامانه‌های پدافندی و جنگ‌افزارها را در این عملیات پیاده کرد و همین کار، منجر به تحولی شد که دشمن انتظارش را نداشت.

با سبک‌سازی سایت‌های پدافندی و افزون کردن قابلیت جابه‌جایی به آن‌ها، پوشش پدافندی به نقاطی رسید که جنگنده‌های دشمن اطمینان داشتند پوششی در کار نیست. همین تحول شگرف، بسیاری از هواپیماهای دشمن را که حریم آسمان ایران تجاوز کرده بودند، در دام می‌انداخت.

این طرح موقعیت و شرایط کنترل فضای منطقه عملیات را متحول کرد. سایت‌های موشکی متحرک و یک سیستم دفاع هوایی و موشکی،سیار و قابل جابجایی از سایتی که احداث آن چند ماه به طور می‌انجامید، به قدری متحرک شد که در طول24 ساعت شبانه‌روز قابلیت جابه‌جا شدن داشت.

 

سامانه سبک در جنگ ناهمتراز چگونه عمل می‌کرد؟

 

سیستم موشکی به کار گرفته شده از چند جزء تشکیل می‌شد که با ترکیب و عملکرد این اجزا،عملیات سیستم موشکی با موفقیت انجام می‌شد. روش معمول و کلاسیک بهره‌برداری از سایت‌های موشکی «هاوک» در آن زمان به صورت ثابت و غیرمتحرک بود و سکوی پرتاب موشک نزدیک سیستم رادار قرار داشت.

 

با خلاقیت به‌کار گرفته شده، فاصله سکوی پرتاب موشک و سیستم راداری موشک افزایش یافت. این نوآوری باعث شد تا هواپیماهای دشمن که با فاصله بیش‌تری موشک خود را پرتاب می‌کردند مجبور شوند آنقدر جلو بیایند تا به فاصله‌ای کمتر از برد مؤثر سیستم موشکی هاوک برسند. این شرایط برای شلیک موشک باعث شد برد با افزایش یافتن برد مؤثر، موشک هواپیماهای متجاوز را دقیق و بی خطا هدف قرار دهد

 

جنگ ناهمتراز در عملیات شفق، مصداق دیگری هم داشت. سامانه رادار و ناوبری و هدایت موشک زمین به هوای هاگ صورت گرفت که درست زیر هواپیمای«اف-14» به عنوان موشک هوا به هوا در این عملیات با موفقیت به کار گرفته شد.

 

نیروی هوایی چهره تازه‌ای از خود در استفاده از جنگ‌افزارهای آفندی و پدافندی به نمایش گذاشته بود. ابتکارات، نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و عملکرد مناسب  بهره‌برداری مناسب و صحیح از تکنیک در تجهیزات یگان‌های آفند و پدافند هوایی در طول «عملیات شفق» کارآمد افتاد و حجم قابل توجهی از نقشه‌های دشمن را ناکام گذاشت. جنگ ناهمتراز با شکستن مرزهای جنگ کلاسیک،  تاکتیک‌های نوین آفندی و پدافندی را پایه‌گذاری کرد. «شفق» نور تازه‌ای را به روی آسمان کشور گشود و نوآوری‌های منصور و یارانش در این کار ماندگار رعد، یاری‌گر کشور شد.

 

 

اگرچه امیر سرلشکر منصور ستاری 15 دی‌ماه 1373 در سانحه هوایی نزدیک فرودگاه اصفهان به درجه رفیع شهادت نائل آمد اما نشان خوش نقش تلاش‌های او در پیاده‌سازی طرح‌های نوآورانه این چنینی در طول دفاع مقدس به عنوان الگویی ارزشمند پیشکش نسل‌های آینده شده است.

 

 

گزارش از پایگاه اطلاع‌رسانی شهید ستاری

 

پایان پیام