گاهی یک کار تا مراحل نهایی می‌رود اما به سرانجام نمی‌رسد چون استمرار و پیگیری، فراموش می‌شود؛ اما از خودگذشتگی و پیگیری نتیجه‌بخش می‌شود. درست مانند آن‌چه که در دوران دفاع مقدس و توسط بچه‌های پدافندی اتفاق افتاد. پایگاه‌ها و تجهیزات دفاعی که خسته از جنگ و نیازمند تجهیزات بودند، به سختی مقابل حملات تجهیزات تازه نفس دشمن می‌ایستادند، اما با وجود تمامی سختی‌ها، راه را از میان موانع سخت گشودند.

«سوباشی» یکی از نام‌های ماندگار در تاریخ این کشور است. پیگیری و از خودگذشتگی‌ پرسنل این پایگاه بود که در چند مقطع حساس و حیاتی به کمک کشو آمد. در تمامی دوران دفاع مقدس خرخره بعثی ها و نیروی هوایی‌شان را چسبیده و خناقی شده بود در گلوی دشمن؛ چراکه توان هرگونه تحرک بر فراز آسمان غرب ایران را از انان سلب کرده بود. از ابتدای جنگ، هر فرمانده‌ای، رجز می‌خواند و  توانمندی‌اش را در هدف قرار دادن سوباشی ادعا می‌کرد. اما این رجزخوانی‌ها، چیزی جز ادعا نبود.  دفاع از آسمان کشور با توجه به افزایش محدودیت‌های نیروی هوایی و حمایت‌هایی که دشمن روز به روز بیش‌تر دریافت می‌کرد سخت و سخت‌تر می‌شد.

تجهیز ارتش عراق به انواع جنگنده - بمب افکن‌های پیشرفته روسی و فرانسوی، وظیفه حراست از آسمان میهن را دشوار ساخته بود. اما قهرمانان پدافند هوایی در این برهه رویداد مهم،  از حریم هوایی این مرز و بوم دفاعی جانانه کردند.

سایت راداری سوباشی در 40 کیلومتری غرب کبودرآهنگ پایگاه مهم راداری-پدافندی ارتش ایران بود که نقش مهمی در شناسایی و انهدام هواپیماهای عراقی و هدایت هواپیماهای خودی داشت.

 

«شهید منصور ستاری در کنار تجهیزات پدافندی سال 1365»

 

سایت پدافندی که تاریخ‌ساز شد

 

کارکنان پدافند ارتش با کمترین تجهیزات در دوران دفاع مقدس تا سال‌های پس از جنگ حضوری مستمر و موثر داشتند و از شهرها و تاسیسات حیاتی این آب وکخاک دفاع کردند. گرچه این جان‌فشانی‌ها و فداکاری‌ها به ثبت هیچ دوربینی نرسید، اما بر لوح تاریخ و دل‌های آنان که از نزدیک آن فضا را تجربه کردند ماندگار شده است.

جنگ شهرها، یکی از رویدادهایی است که پدافند هوایی با فداکاری‌هایش توانست از آسمان کشور صیانت کند. دشمن که به هواپیماهای میگ 25 مجهز شده بود، به صورت پی در پی بر فراز آسمان پرواز می‌کرد و تهران را مورد هدف قرار می‌داد.

سایه تحریم‌ها و به دنبال آن، کمبود امکانات، بر ساختار دفاع هوایی کشور گسترده بود و  تجهیزاتی جهت مقابله با این هواپیما وجود نداشت. خلبان‌های عراقی با خیالی آسوده در ارتفاع هفتاد هزار پایی وارد ایران می‌شدند، خود را به تهران می‌رساندند و با کاهش ارتفاع در 50هزارپایی اقدام به بمباران کور می‌کردند.

کار جنگنده‌های دشمن این شده بود که هرشب، نقطه ای از تهران را هدف میگرفت و آسوده خیال با این فرض که پدافند ایران یارای مقابله با این حملات را ندارد، به پایگاه خود بر میگشتند. پس از چند شب بمباران فرماندهان پدافند در سایت سوباشی همدان جمع شدند تا راهکاری برای مقابله با این حملات پیدا کنند. پس از تبادل نظر تصمیم گرفت شد که یک فروند اف ۱۴ مجهز به موشک فینیکس برای مقابله با آنها از اصفهان پرواز کند و یک هواپیمای سوخت رسان نیز جهت سوخت رسانی به اف ۱۴ درمنطقه دماوند که از دید رادارهای عراقی خارج بود، به پرواز در بیایند تا در زمان رسیدن هواپیماهای عراقی آنها را غافلگیر و منهدم کنند.

 این ماموریت را شهید خلبان بابایی که سمت معاومت عملیات نهاجا را داشت به عهده گرفت ومدت هشت ساعت پرواز ممتد با چند بار سوختگیری هوایی انجام داد.

اما اطلاعات عملیات عراقی‌ها به کمک آواکس‌های آمریکا از موضوع کاملا مطلع شده بود و تا زمانی که اف ۱۴ بالا بود نیامدند. بعد از هشت ساعت پرواز شهید بابایی اعلام کرد که دیگر قادر به ادامه پرواز نیست و به اصفهان برمیگردد. به محض رسیدن به اصفهان و نشستن تامکت، سایت شنود نخجیر اعلام کرد که دو فروند میگ ۲۵ به منظور بمباران تهران از پایگاه خود پرواز کردند و بعد از چند دقیقه بلیپ ( نمایش هواپیما در صفحه رادار به صورت نقطه ) دو فروند هواپیما از روی مرز آبدانان در روی صفحه رادار نمایان شد و باز همانند شب‌های قبل در ارتفاع هفتاد هزار پایی خود را به تهران رساند بمباران کردند و صحیح و سالم برگشتند

در این زمان که تمام فرماندهان پدافند ناراحت و غم زده از اینکه تجهیزاتی برای مقابله با این مورد نداشند مشغول تبادل نظر و طراحی عملیاتی تازه طرحی تازه با شهید فرهاد دستنبو که از متخصصین کار کشته و ماهر رادار بررسی شد. او با امیر سرلشکر شهید منصور ستاری در میان گذاشت. ستاری این طرح را پذیرفت و کار آغاز شد.

بر اساس این طرح، سامانه‌های پدافندی در ارتفاعات بالا قرار گرفتند و توانستند  با استقرار یک سامانه موشکی هاگ در رادار کرج با توجه به ارتفاع سایت کرج، برد موشک هاگ حدود 15 هزار پا افزایش پیدا خواهد کرد و در زمان بازگشت میگ ۲۵ عراقی که از مسیر اتوبان کرج با ارتفاع پنجاه هزارپایی بر می‌گشتند، درصورت شلیک موشک هاگ یا هواپیما مورد اصابت قرار می‌گرفت یا باعث ترس آنها خواهد شده و دیگر با خیال راحت این عملیات را انجام نخواهند داد که همین‌طور هم شد!

 

فردای آن شب تامکت هشت ساعت پرواز کرد و نشست و باز عراقی‌ها آمدند! در ساعت ۲۲ دو فروند میگ ۲۵ وارد آسمان ایران شد. باز طبق روال گذشته با ارتفاع هفتاد هزار پا وارد شدند بالای تهران کاهش ارتفاع داده و در پنجاه هزار پایی بمب‌های خود را ریختند. آنها نمی‌دانستند که شیران پدافند در کمین آنها نشسته‌اند. زمانی که روی اتوبان کرج در حال بازگشت بودند، ناگاه رادار هاگ روی آنها قفل شد.

 

«بازدید فرمانده نهاجا از فرآیند احداث پایگاه هوایی بیرجند؛ سال 1367»

آن‌ها سراسیمه شروع به افزایش ارتفاع کردند. در همین ثانیه‌ها یک فروند موشک به طرف آنها شلیک شد که به هواپیما اصابت نکرد اما در نزدیکی آنها منفجر شد. بعد از دقایقی سایت های شنود اعلام کردند که چند ترکش به یکی از هواپیما ها اصابت کرده و زخم سنگینی به میگ 25 وارد آورد. همین امر موجب ترس عمیق آن‌ها شده و به گمان اینکه پدافند ارتش ایران در تهران سامانه پدافندی برد بلند مستقر کرده‌اند، دیگر با میگ25 به تهران ماموریتی نداشتند. این ستوان جوان یعنی محسن منصوری از سوی شهید ستاری ناجی تهران لقب گرفت.

عراق و بعثی‌ها، از پدافند ایران کینه عمیق به دل داشتند. در مقاطع متعددی که خیالشان از بابت ناتوانی ایران آسوده بود، ضربه‌های سنگینی دریافت کرده بودند و همین موضوع، باعث شده بود همیشه سودای خام انتقام و از میان بردن پدافند ایران را در سر بپرورانند. سوباشی، یکی از همین پایگاهها بود که ضربه‌های سنگینی را در مرز ایران و عراق وارد کند.عمق کینه‌توزی نسبت به عملکرد سوباشی سبب شد با وجود پذیرش قطعنامه در 26 تیر 67 حمله ناجوانمردانه‌ای در 5 مرداد همان سال انجام‌شده و همزمان با تجاوز منافقان به خاک ایران در 3 مردادماه سال67 که بعدها عملیات "مرصاد" نام گرفت به سوباشی حمله کند.

 

عراق با از میان برداشتن سایت سوباشی قصد دستیابی به دو هدف اصلی را داشت و با انهدام سایت سعی در انتقام گرفتن از عملکرد 8 ساله سایت از یک‌طرف و از طرف دیگر تسهیل مسیر عبور منافقان به سمت تهران را داشت.

سرتیپ دوم کنترل شکاری فرهاد دستنبو 5 مرداد سال 1367 در آخرین روز‌های دفاع مقدس در سایت راداری و پدافندی سوباشی به این پایگاه مهم در  پنجم مرداد ماه سال 1367 بعد از 157بار حمله ناموفق جنگنده‌های عراقی بالاخره مورد هدف قرار گرفت.  19 تن از دلاورمردان نیروی پدافند هوایی ارتش در جریان حمله به این سایت راداری، آسمانی شدند.

 

 

گزارش از پایگاه اطلاع‌رسانی شهید ستاری

 

پایان پیام