نخستین و مهم‌ترینشان، دوراندیشی و باورمندی یک فرمانده به توانستن بود، آن‌هم در روزهایی که طوفان محدودیت‌ها، غنیمت شمردن دم را ضرورت ساخته بود و اندیشیدن به طرح‌های نوآورانه و بلندپروازانه را ناممکن. ناممکنی که با عزم و اراده منصورانه، دیگر نا نداشت و ناممکن‌ها، ممکن شده بودند.

کم‌تر از 4 دهه پیش، ایران با حمله کور وارد نبردی تمام‌عیار شد. نهال نوپای انقلاب از زمستان سرد سلطه سر برآورده بود و هنوز از طوفان‌های سرد و سهمگین آسیب‌پذیر. جنگ عراق علیه ایران، در شرایطی آغاز شد که نیروی نظامی وابسته به مستشارهای غربی، دچار خلأهای بسیاری شده بود و رون بازسازی با سربرآوردن محدودیت‌ها، به کندی و دشواریپیش می‌رفت. در شرایطی که امید چندانی به ادامه حرکت این نیرو نبود، بودند معدود فرزندانی از دل نهاجا که از تحول و خودکفایی می‌گفتند.

منصور، در نخستین سال‌های دفاع مقدس به خوبی اثبات کرده بود که توانستن را یک شعار نمی‌داند و در مقاطع حساس که حجم آتش حملات دشمن، امان نیروها را بریده بود و پدافند هوایی، کم‌تر امکاناتی برای ایستادگی مقابل این حملات نداشت، نوآوری را به پلی مستحکم برای عبور از محدودیت‌ها بدل کرد.

تیمسارمنصورستاری فرمانده وقت نهاجا وقتی ازساخت هواپیمای تک‌موتوره پرستو و و شروع پرسرعت پروژه اوج می‌گفت، شاید کم‌تر کسی در آن دوران، به ممکن بودن این طرح‌ها باور داشت. اما منصور که سرد و گرم روزگار جنگ و تحریم را چشیده بود و از دانش و نگرشی که کشورهای توسعه‌یافته بر آن تکیه داشتند، آگاه بود، از نوآوری و ساختن می‌گفت و عمل می‌کرد.

سال‌های 71 و 72 که  شرکت‌های ساخت خودروی کشور با توجه به شرایط عرضه و تقاضا در داخل کشور و نیازهای جامعه، پس از جنگ 8 ساله، مسیر گسترش و توسعه را پیش گرفتند، با موانع و محدودیت‌های بسیاری بر سر راه خود مواجه بودند. کشوری که تلاش می‌کرد پس از مونتاژکاری و کارخانه‌داری، گام در مسیر ساختن و صاحب صنعت شدن بگذارد، با تحریم‌ها و محدودیت‌های بسیاری مواجه بود. ستاری، ضرورت ساختن و خودکافیی را به روشنی درک می‌کرد.می‌دانست نوآوری حد و حصر نمی‌شناسد همان‌گونه که تحریم، مرزهای مشکل آفرینی را در می‌نوردید.

شهید ستاری با تجربه‌های حاصل از دوران دفاع مقدس، طرح‌های نوآورانه بسیاری را کلید زده بود. طرح‌هایی که چند گام جلوتر را می‌دیدند و همگی یک فرهنگ را ترویج می‌کردند؛ فرهنگ باور به خود و توانستن. بر همین اساس بود که تیمسار ستاری از ورود نهاجا به عرصه ساخت خودرو و حمایت از توسعه طرح‌های نوآورانه در این حوزه حمایت کرد.

نخستین گام فرمانده نهاجا در حمایت از شکل گیری صنعت خودروسازی کشور، در اختیار گذاشتن کارخانه ساخت خودرو بود. کارخانه ساخت جیپ شهباز که پیش از انقلاب در در محل پادگان نهاجا در دوشان تپه استقرار داشت، با امکانات اولیه در اختیار یک سرباز وظیفه که طرحی خلاقانه را برای ساخت خودرو به نیروی هوایی ارائه داده بود قرار گرفت.

 

اما این راه چگونه آغاز شد؟

فرمانده نهاجا بارها از علاقه‌اش به ساخت یک خودرو در نیروی هوایی گفته بود. شهید ستاری باور داشت نیروی هوایی باید سرآغازی باشد بر انجام بسیاری از ناشدنی‌ها و الگویی شود برای دیگر بخش‌های کشور. بر همین اساس آمادگاه تعمیر و نگهداری خودرو در نیروی هوایی را ملزم به طراحی و ساخت اتومبیل کرد. اما نشانه‌ها حاکی از این بود که ساخت خودرو، آن هم با اندک امکانات موجود در نهاجا شدنی نیست.

یک سرباز وظیفه اما این مسیر را تغییر داد و همراه نگاه نوآورانه منصور ستاری شد آمادگاه نوسازی فرماندهی لجستیکی و تأکید فرمانده نهاجا بر ساخت خودرو، فرصتی بود تا رضا میکائیلی بتواند ایده‌های نوآورانه‌اش در حوزه ساخت خودرو را پیاده کند و در این راه چه حمایتی می‌توانست ارزنده‌تر و راه‌گشاتر از نگاه فرمانده نیروی هوایی باشد.

میکائیلی دستی بر آتش نوآوری‌های صنعتی داشت و در طرح‌های صنعتی دارای ابتکاراتی بود. نگرش فرمانده نیروی هوایی این جسارت را به او داد تا طرح‌هایی را که برای ساخت خودرو تهیه کرده بود ارائه کند. لبخند تیمسار ستاری هنگام بررسی طرح‌ها، نشان می‌داد نقطه آغازی بر این طرح نوآورانه پیدا شده است بدون معطلی برای دیدن میکائیلی به کارگاه آمد. سؤال‌های تیمسار از سرباز، نشان می‌داد فرمانده به زیر و بم کار آشناست. پرسش‌های تخصصی او در حوزه‌ای چون صنعت خودرو تعجب را به چهره اطرافیان دوانده بود.

شهید ستاری تکه گچی برداشت و همان‌جا با گچ روی زمین طرحی را کشید و نظرات خود را درباره ساخت خودرو بیان کرد. همان روز پروفیل لازم خریداری و کار ساخت شاسی آغاز شد. فردا صبح که تیمسار به کارگاه آمد، شاسی آماده شده بود. بسیار خوشحال شد و به یک قسمت آن اشاره کردند و گفت این مقدار، زیادی است، باید اصلاح شود.

تیمسار ستاری هرروز بعدازظهر آخروقت درمحل ساخت خودروسواری که حالا میکاییلی مشغول مقدمات اولیه آن شده بود مستقر بود و درطراحی و راه اندازی مقدمات ساخت به میکاییلی کمک فکری و عملی می داد.

 

تعدادی از نفرات نهاجا نسبت به طراحی وساخت ماشین سواری در نهاجا انتقاد داشتند و تیمسار ضمن گوش فرادادن به انتقادات آنان، این‌گونه پاسخ می‌داد که نهاجا درخصوص نوع کار نیاز دارد تخصص عملی و خوب پیدا کند تا بتواند در تعمیرات و ساخت هواپیماهای مختلف از این تجربه و توانمندی بهره ببرد. در ضمن، نهاجا سالیانه تعدادی قابل توجه وسیله نقلیه برای پایگاه‌ها وگروه‌های مختلف در سراسرکشور نیاز دارد و اگر بتواند خود این نیاز را تأمین کند، ضمن کاهش هزینه‌ها، کمک موثری به کشور صورت می‌گیرد.

ستاری خود از نزدیک شاهد وناظر بود که درجنگ تحمیلی ۸ ساله زمانی که قطعات خودرو ریوی آمریکایی مرتبط با سیستم موشک هاگ در تحریم قرار داشت، عملاً سامانه پدافندی غیر عملیاتی شد و مشکلات زیادی را به همراه می‌آورد.

شهید منصور ستاری به‌یاد می‌آورد که نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس، برای طرح سیارکردن توپ ضدهوایی 23 میلی‌متری نیازی شدید به خودروی داشت که بتواند با استفاده از آن در فراری دادن هواپیماها و به ویژه هلی کوپترها موثر واقع شود. امااین طرح به دلیل عدم واگذاری وسیله مربوطه توسط کشورهای تولید کننده روی زمین ماند. او از یک نیاز سخن می‌گفت، نیازی که در آینده‌ای که امروز باشد، ارمغان ارزنده توانمندی و خودکفایی را به همراه داشت.

 

با راهنمایی تیمسار، تغییرات انجام گرفت و بالاخره، موتوری که برای شاسی در نظر گرفته شده بود، روی آن نصب و به تدریج اکسل‌های جلو و عقب و چرخ‌ها آماده شد. صندلی هم به آن افزوده شد. این طرح نوآورانه نتیجه داد و حتی خودروی ساخته شده را سوار  شد.

همزمان با برگزاری نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوایی در دانشگاه هوایی بود، تیمسار دستور داد، خودرو با همان وضعیت در نمایشگاه شرکت داده شود. مقام معظم رهبری از این نمایشگاه بازدید کردند و از تلاش فرزندان کشور برای خودکفایی تقدیر.

توانمندی این روزهای کشور در بسیاری از حوزه‌های فناورانه و نظامی از ساخت سامانه‌های پدافندی تا جنگنده‌ کوثر و هزاران طرح نوآورانه دیگر حاصل یک نگاه باورمندانه بود. باوری که هنوز هم الگوی راهبردی کشور در عبور از گردنه‌های حساس و سرنوشت‌ساز به مثابه فانوسی روشن در دالان‌های تاریک مشکلات است.